Przyprawy

Tymianek pospolity to roślina pochodząca z obszarów basenu Morza Śródziemnego. W dzisiejszych czasach jest uprawiany w wielu krajach Europy i Ameryki, a także w Polsce, gdzie zakwita od czerwca do lipca.

Tymianek posiada charakterystyczne drobne zielone listki oraz kwiatostan o fioletowej barwie, która znajduje się na czubkach pędów. Tymianek zawiera olejek eteryczny w którym znajdziemy tymol, linalol, terpineol, borneol, cyneol i octan bornylu.

Suszony tymianek posiada charakterystyczny gorzki smak oraz aromatyczny zapach. Często stosuje się go do przyprawiania dziczyzny oraz drobiu jak również dania rybne. Można łączyć go z natką pietruszki, liściem laurowym, pietruszką oraz czosnkiem.

Czarnuszka siewna zwana jest również czarnuszką ogrodową, panną w zieleni, czarnuszką egipską oraz czarnym kminkiem. To delikatna roślina jednoroczna o białych lub niebieskich kwiatach z rodziny jaskrowatych Ranuncullaceae, która osiąga do 40 cm wysokości.
Roślina zawiera około 40 proc. oleju, który składa się z nienasyconych kwasów tłuszczowych: kwasu oleinowego, linolowego i linolenowego. Bogate w składniki ożywcze są także nasiona czarnuszki. Zawierają wiele aktywnych substancji, między innymi: fosfolipidy i fitosterole, flawonoidy, saponiny, garbniki. W czarnuszce znajdziemy również kwasy tłuszczowe, białka i węglowodany, a także witaminy (A, E, B1, B3, B6) oraz związki mineralne: cynk, selen, magnez, wapń, żelazo, sód i potas. Nasiona zawierają także olejek eteryczny, który generuje silny aromatyczny zapach oraz korzenny smak.

Nasiona kminku najczęściej wykorzystywane są w kuchni jako przyprawa. Znaleźć w niej możemy m.in. sole mineralne, kumaryny (rozrzedzające krew), flawonoidy (działające rozkurczowo, moczopędnie, przeciwzapalnie i zmniejszające ryzyko wystąpienia raka), garbniki (mające właściwości przeciwzapalne, przeciwbiegunkowe i bakteriobójcze), kwas kawowy (o działaniu przeciwmiażdżycowym, przeciwzapalnym i przeciwbakteryjnym), białka oraz olej.

Czosnek niedźwiedzi jest spokrewniony  ze zwykłym czosnkiem, posiada również wszystkie jego zdrowotne właściwości.
Jednakże smak czosnku niedźwiedziego jest nieco bardziej delikatny. Spożywa się przeważnie jego liście. Swoje lecznicze dzialanie zawdzięczają allinie, bezzapachowemu związkowi siarki. W czasie krojenia wchodzi ona w reakcję z tlenem i następnie zamienia  się w aromatyczną allicynę, która tworzy więcej dobroczynnych związków siarki.

Czosnek niedźwiedzi jest światowym liderem w produkcji adenozyny, związku organicznego, odpowiadającego za istotne procesy biochemiczne w naszym organizmie, zawiera selen i witaminy: C, E oraz A. Tutaj ma jej 20-krotnie więcej od swojego kuzyna, czosnku hodowlanego. Prawdziwy skarb dla palaczy, którzy nie potrafią zwalczyć nałogu. Jako wspomniany odtruwacz organizmu, wytwarza śluz w oskrzelach.

Rozmaryn lekarski jest gatunkiem rośliny należącej do rodziny jasnotowatych. Jest to wiecznie zielone zioło z bardzo aromatycznymi liśćmi, które potrafi osiągnąć wysokość do 2 m. Liście rozmarynu lekarskiego są bardzo wąskie, ciemno-zielone na wierzchu oraz białe od spodu. Kwiaty zioła są drobne, koloru blado-niebieskiego. Rozmaryn lekarski jest intensywnie uprawiany w tzw. ogródkach przy-kuchennych. Zawiera takie składniki jak kamforę, borneol czy cyneol.

Lubczyk aktualnie uprawia się na całym świecie. Wykorzystywany jest nie tylko w kuchni, ale także jako środek leczniczy. Od wieków stosowany był w dolegliwościach układu moczowego, pokarmowego i oddechowego. W zielarstwie używa się korzeni i liści lubczyku. Korzeń zawiera olejek lotny, skrobię, cukry, substancje żywicowe, kumarynę, fitosterole i kwasy organiczne. Odwar z korzenia jest pomocny w leczeniu niewydolności nerek i nieżytów dróg moczowych. Kumaryna ma działanie przeciwzakrzepowe, a fitosterole są istotnym elementem profilaktyki przeciwmiażdżycowej. Warto pamiętać, że podczas stosowania naparów z korzenia lubczyku należy unikać intensywnej ekspozycji na słońce.

Kozieradka pospolita nazywana również kozieradką grecką lub koniczyną grecką to jednoroczna roślina rosnąca do 50 cm wysokości. Jej łodygi są proste lub rozesłane pokryte są złożonymi trójlistkowymi liśćmi, wyglądam przypominają liście leszczyny.

Bladożółte lub czasami fioletowe kwiaty osadzone są pojedynczo lub po dwa na liściu. Owoce są długimi strąkami (do 11 cm) i przypominają rogi koziorożca. Wypełniają je romboidalne, zielonobrązowe, bardzo twarde nasiona. Wszystkie części rośliny wytwarzają zdecydowanie  korzenny zapach. Do celów przyprawowych oraz medycznych używa się nasion kozieradki. Posiadają one dużo mnóstwo związków śluzowych, głównie galaktomannanów, saponiny steroidowe (pochodne diospeniny, jamogeniny, tigogeniny i gitogeniny), flawonoidy, lipidy, sterole, białka, alkaloid tryponelinę, związki goryczkowe i sole mineralne.

Bazylia to roślina jednoroczna z rodziny jasnotowatych, która pochodzi z Azji Południowej, Środkowego Wschodu i Afryki. Dziś uprawia się ją niemalże na całym świecie w 150 odmianach.
Liście bazylii zawierają olejki eteryczne o różnym składzie w zależności od rejonu geograficznego, z którego pochodzi dana odmiana, bazylia z wysp Oceanu Indyjskiego zawiera duże ilości estragolu i mniejsze linalolu, cyneolu i eugenolu, a w tej z południa Europy i Egiptu przeważa linalol.